InfoGdańsk

W helskiej przestrzeni mnóstwo nawiązań do tematyki obrony półwyspu z września 1939 roku. Oddziały hitlerowskie przejęły polskie stanowiska dopiero 2 października, był to zatem najdłużej broniony skrawek Rzeczypospolitej.

Bateria „Schleswig-Holstein” – z Półwyspu Helskiego na wybrzeże Atlantyku

Dowództwo niemieckie dobrze rozumiało obronne znaczenie helskiego półwyspu, stąd decyzja o budowie potężnej baterii  „Schleswig-Holstein”, która  z trzema Adolfkanone (kal. 406 mm) miała definitywnie zamknąć dostęp do akwenu Zatoki Gdańskiej. Powstało sześć wielkich obiektów: dwa magazyny, trzy stanowiska artyleryjskie (B1-Anton, B2-Bruno i B3-Caesar) i wieża kierowania ogniem.

Potężne armaty ostatecznie nie zostały bojowo wykorzystane, zdemontowane działa wzmocniły obronność tzw. Wału Atlantyckiego. Po zakończeniu II wojny światowej obiekty objęło polskie wojsko, a helska przestrzeń jakby wyblakła w historycznej pamięci Polaków.

Zaniedbanymi i rozszabrowanymi obiektami zainteresowali się pasjonaci lokalnej historii skupieni w Sekcji Militarnej Stowarzyszenia „Przyjaciół Helu”. Przy wsparciu lokalnych władz część kompleksu artyleryjskiego dostosowano do celów wystawienniczych, w dniu 1 maja 2006 roku w Muzeum Obrony Wybrzeża pojawili się pierwsi goście. Zainteresowanie działalnością placówki szybko przerosło wszelkie prognozy i oczekiwania…

Opisywane muzeum jest miejscem wartym odwiedzin i głębszej uwagi, nagromadzenie autentycznych eksponatów może przyprawić o zawrót głowy. Wystawy emocjonalnie opisują tematykę obrony z jesieni 1939 roku, ale też dramaturgię ewakuacji niemieckiej ludności cywilnej z roku 1945.

Wielkim atutem placówki jest autentyczność obiektów i taka realność ich historii, tego brakuje wielu nowym i zbyt nowocześnie zaaranżowanym obiektom muzealnym. W sklepiku szeroka gama nieszablonowych pamiątek i ciekawych wydawnictw.

Wieża dalmierza;
Stanowisko artyleryjskie Bruno;
Stanowisko artyleryjskie baterii cyplowej;
Muzeum Helu;
Muzeum Kolei Helskich.

W obiekcie mieścił się punkt dowodzenia baterią, w wieży zainstalowano dalmierz i dalocelownik, z wykorzystaniem tego sprzętu kierowano ogniem artyleryjskim. Na kolejnych kondygnacjach ciekawe wystawy, m.in. przedstawienie postaci Karola Olgierda Borchardta – kapitana żeglugi wielkiej i wybitnego pisarza marynistycznego. Warto dłużej postudiować mapę poglądową Półwyspu Helskiego czy tez zapoznać się z zasadami działania dalmierza i dalocelownika. Na szczycie masywnej wieży taras widokowy z kapitalną panoramą – kompozycją helskiego cypla i bałtyckiego bezkresu.

Ekspozycje w bogatej i doskonale dobranej oprawie dźwiękowej. W sąsiedztwie stanowiska skansen uzbrojenia z artylerią z czasów II wojny światowej, m.in. słynnym niemieckim działem przeciwlotniczym kal. 88 mm.

Placówka funkcjonuje w stanowisku B-1 Anton, początkowo działała pod nazwą Muzeum Przyrodniczo-Etnograficzne. Wystawa dotyczy lokalnej historii i życia codziennego w helskiej okolicy, do tej tematyki ciekawie odnoszą się: wnętrze helskiego domu rybackiego, kuźnia, stolarnia i całe zestawy przedmiotów codziennego użytku.

W dawnym magazynie amunicyjnym baterii Schleswig-Holstein zobaczyć można ekspozycje opisujące historię i rozwój helskich kolei – zarówno linii szerokotorowej zbudowanej w ciągu 9 miesięcy w 1921 roku, jak też sieci wojskowych kolejek wąskotorowych budowanych przez całe 20-lecie międzywojenne, a następnie rozbudowywanych w czasie okupacji niemieckiej.
Do siedziby Muzeum Kolei Helskich turystów dowozi druga z linii kolejki wąskotorowej Muzeum Obrony Wybrzeża, przy magazynie  wystawa plenerowa z uratowanym przed zezłomowaniem taborem kolejowym,  zarówno wąskotorowym, jak i szerokotorowym.