Pierwsza wzmianka o opisywanej okolicy pochodzi z 1277 r. W późniejszych pisemnych przekazach znaleźć można informacje o nieźle prosperującej karczmie. Rejon początkowo określano mianem Klumping, które być może wywodzić należy od rajcy gdańskiego Henryka Klumpinga. W 1438 r. pojawiła się nazwa „Neuwefere”, oznaczająca funkcjonującą w tym miejscu przeprawę promową.
Mieszkańcy niewielkiej osady trudnili się przeważnie rybołówstwem. Ciężką pracę umilała bliskość wspomnianej już karczmy.
Powstanie Śmiałej Wisły – podział na Górki Wschodnie i Górki Zachodnie
Przełom w dziejach sennej osady przyniosły wydarzenia z początku 1840 r. Spiętrzone wody Wisły przerwały wąską mierzeję i przez środek Neufähre utorowały rzece nową drogę do morza. Rozszalały żywioł porwał kilka zagród, według późniejszych relacji szczęśliwie obyło się bez ofiar w ludziach. Rozcięta na dwie części osada zyskała nowe określenia – Westlich-Neufähr i Östlich-Neufähr. Dzisiejsze nazwy „Górki Zachodnie” i „Górki Wschodnie” częściowo nawiązują do wydarzeń z 1840 r.
Brzegi Śmiałej Wisły zostały spięte przeprawą promową, która służyła okolicznym mieszkańcom aż do 1945 r. Dopiero powojenny porządek uciął komunikacyjne relacje między Górkami Wschodnimi i Zachodnimi. Brak przeprawy w pewnym sensie oddalił opisywaną okolicę od wielkomiejskiego zgiełku, z pozytywnym skutkiem dla tutejszej przyrody.
Nowe ujście, nazwane za sprawą Wincentego Pola Śmiałą Wisłą, wyraźnie zmieniło ukształtowanie okolicy. Z części powstałego zalewu wyodrębniło się jezioro Karaś. Dzięki budowie kamiennej grobli powstało również jezioro Ptasi Raj. Wody tego większego jeziora oddzielił od morza wąski pas wydmowy, nazwany później Mierzeją Messyńską.
W okresie międzywojennym infrastruktura Östlich-Neufähr rozwinęła się w bardzo ciekawym kierunku. W okolicy zbudowano lądowisko dla wodnosamolotów oraz niewielki dworzec lotniczy. Ze spokojnych wód Martwej Wisły startowały hydroplany obsługujące połączenia Gdańsk-Sztokholm i później Gdańsk-Kalmar. Przedsięwzięcie okazało się być nieopłacalne i szybko z niego zrezygnowano. W lipcu 1932 roku w Górkach Wschodnich wylądował potężny Dornier Do-X. Zbudowano tylko trzy takie hydroplany, były to wówczas największe wodnosamoloty na świecie! Pamiątką po tym lotniczym rozdziale dziejów są zabudowania portu lotniczego (przy obecnej ulicy Ornitologów), w których działa Morska Stacja Biologiczna Uniwersytetu Gdańskiego.
Wielkie zniszczenia przyniósł schyłkowy okres II wojny światowej. Spis z maja 1950 r. wykazał obecność zaledwie 207 mieszkańców korzystających z nieznacznej części przedwojennych nieruchomości.
W 1973 r. Górki Wschodnie wraz z całym obszarem Wyspy Sobieszewskiej zostały włączone w granice miasta Gdańska. Wielkim atutem tej nadmorskiej dzielnicy jest przyroda, z której pięknem zapoznać się można wędrując ścieżkami rezerwatu Ptasi Raj. Ciekawa jest również architektura oparta na atrakcyjnych wizualnie wzorach budownictwa drewnianego i murowanego.
Górki Wschodnie w ostatnich latach wyraźnie ożyły, coraz chętniej zaglądają tu zaciekawieni turyści. Rzeczywiście warto, bo okolica unikatowo łączy walory rzecznej i nadmorskiej przyrody.
Ciekawe miejsca w Górkach Wschodnich
Śmiała Wisła
To najmłodsze naturalne ujście Wisły, do tego z ciekawą historią. Zimą 1840 r. Gdańsk był zagrożony wielką powodzią, wiślane zatory lodowe zapowiadały niebezpieczne dla miasta wystąpienie rzeki. W nocy z 31 stycznia na 1 lutego 1840 r. spiętrzone wody Wisły przerwały wątły pas wydm i rzeka niespodziewanie utorowała nową drogę ku morzu. Wzburzona woda rozcięła na dwie części rybacką wieś Górki, spieniony nurt porwał 7 zagród, prawdziwym cudem nikt nie postradał życia. Za sprawą wszechstronnego podróżnika Wincentego Pola (przebywał w okolicy w 1842 r. ) nowe ujście otrzymało adekwatną nazwę Śmiała Wisła, ludność niemiecka używała określenia „Durchbruch”, co oznaczało „przełom”.
Rezerwat Ptasi Raj
Założony w 1959 r. W granicach chronionego obszaru znajdują się dwa jeziora (Karaś, Ptasi Raj), które w połączeniu z gęstymi szuwarami i trzcinowiskami dają ostoję dla ponad 200 gatunków ptaków. Z rzadko spotykanych przedstawicieli skrzydlatej fauny wymienić można: rybitwę białoczelną, siewieczkę obrożną, zielonkę oraz wąsatkę. Na otwartych wodach jezior odpoczywają stada dzikich kaczek i gęsi liczące niekiedy do 20 000 osobników. Przez teren rezerwatu prowadzi ciekawa ścieżka edukacyjna, na trasie m.in. dwie wieże widokowe.
Kamienna Grobla
Oddziela jezioro Ptasi Raj od nurtu Śmiałej Wisły. Zbudowana w latach 1887-1888 znacząco przyczyniła się do okiełznania nie zawsze w tym miejscu spokojnych wód wiślanych. Kilkudziesięciominutowy spacer koroną grobli dostarczał niezapomnianych wrażeń. Pod koniec 2014 roku rozpoczęła się dyskusja na temat zamknięcia grobli dla ruchu turystycznego, rok później ruszyły prace remontowe, po ich zakończeniu wejście na groblę nie będzie możliwe.
Port lotniczy
Połączenie wodnosamolotowe do Sztokholmu uruchomiono w 1925 roku. Pierwsze starty odbywały się co prawda w Sopocie, ale ostatecznie lądowisko ulokowano na znacznie spokojniejszych wodach Martwej Wisły. Połączenie dość szybko zlikwidowano, nowatorska inicjatywa była nieopłacalna. Trzy lata później (1928) zbudowano budynek dworca pasażerskiego z zapleczem. Trzykrotnie w tygodniu do Kalmaru wylatywały hydroplany Junkers i Dornier-Wal. Połączenie również zlikwidowano, ekonomia ponownie zatriumfowała. W zachowanych budynkach dworcowych (ul. Ornitologów) działa stacja badawcza Uniwersytetu Gdańskiego. To jedyny gdański dawny port lotniczy z zachowaną autentyczną zabudową.
Mierzeja Messyńska
Ta ciekawa nazwa określa wąski pas wydm dzielący jez. Ptasi Raj i wody Zatoki Gdańskiej. Długi na ok. 2 km, o szerokości od 100 do 300 metrów. W 1867 roku rozbił się tutaj włoski żaglowiec „Messina”, stąd nazwa tego miejsca.
Morska Stacja Biologiczna Uniwersytetu Gdańskiego
Placówka działa w budynkach dawnego portu lotniczego. Po II wojnie światowej kompleks był zarządzany przez różne lokalne instytucje, ostatecznie od 1970 roku placówką administruje Uniwersytet Gdański. Stacja zajmuje się badaniem organizmów zwierzęcych środowiska wód słonawych i morskich. Prowadzone są też zajęcia dydaktyczne i wakacyjne kursy dla studentów. Morska Stacja Badawcza UG od lat współpracuje z zagranicznymi placówkami naukowymi.
Stacja Ornitologiczna. Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Placówka powstała w 1931 roku jako Stacja Badania Wędrówek Ptaków przy Państwowym Muzeum Zoologicznym w Warszawie. Od 1959 roku instytucja działa w Górkach Wschodnich. Na początku zajmowano się wyłącznie obrączkowaniem ptaków, potem działalność rozszerzono o badania awifauny Wyspy Sobieszewskiej.
Obecnie pracownicy stacji zajmują się badaniem wędrówek, głównie ich obserwacją na terenie Pomorza. Bardzo ważny jest też udział w międzynarodowych projektach badawczych oraz działalność edukacyjna.
