Placówka działa w dawnym ewangelickim kościele, zbudowanym na początku XIX wieku w miejscu wcześniejszego ratusza. Historia lokalnej wspólnoty protestanckiej sięga połowy XVI wieku. Początkowo wierni tej konfesji spotykali się w kościele św. Jerzego. Pod koniec XVIII wieku do ówczesnego ratusza dostawiono budynek niewielkiego zboru.
Ołówkowata wieża – malowniczy symbol Nowego Stawu
Wszystko przepadło podczas katastrofalnego pożaru z 1802 roku. Niedługo potem w dawnej ratuszowej lokalizacji wyrósł murowany zbór, przy którym przeszło pół wieku później (1863 r.) zbudowano smukłą i wielce charakterystyczną wieżę. Widziana z daleka i powszechnie kojarzona z kształtem ołówka stała się architektonicznym symbolem Nowego Stawu.
Po II wojnie światowej funkcje sakralne ustały, budynek służył jako magazyn i następnie sklep meblowy.
W latach 2010-2012 przeprowadzono szeroko zakrojone prace remontowe i konserwatorskie, w trakcie których nie zabrakło niespodziewanych odkryć i niespodzianek. Wielkim zaskoczeniem stało się odkrycie piwnic średniowiecznego ratusza, ich sklepienia zostały potem wyeksponowane pod szklaną posadzką dawnego kościoła.
Dzięki tym pracom budynek zyskał nowe życie, otwarcie placówki kulturalnej „Galeria Żuławska” nastąpiło we wrześniu 2012 roku. Obiekt zdobył też wyróżnienie w konkursie „Zabytek Zadbany” w 2014 roku.
W Galerii Żuławskiej odbywają się wystawy, koncerty i spotkania z ciekawymi osobami. W popularnym „Ołówku” odbyły się na przykład wystawy:
„Oręż z królewskiej zbrojowni – militaria XV-XVII wieku”;
„Tysiąc lat hełmu wojskowego w Polsce”;
„Ubiór wojskowy w Polsce – tysiąc lat tradycji”.
Galeria Żuławska;
ul. Tadeusza Kościuszki, 82-230 Nowy Staw.
