Nogat jest pierwszym ramieniem ujściowym Wisły, od głównego nurtu oddziela się na 886 kilometrze przebiegu królowej polskich rzek. To również najdłuższa rzeka płynąca w całości przez Żuławy, a wzdłuż jej koryta sporo ciekawych zabytków i unikatowych obszarów przyrodniczych.
W dorzeczu Nogatu (1330 km² powierzchni) ważne i objęte ochroną obszary przyrodnicze: rezerwat Biała Góra, Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Nogat i rezerwat przyrody Las Mątawski.
W odcinku końcowym opisywana rzeka rozgałęzia się na wiele ramion i kanałów; ten obszar przylegający do Zalewu Wiślanego, jako rezerwat przyrody Ujście Nogatu, jest również objęty ścisłą ochroną przyrodniczą.
Dzisiaj trudno w to uwierzyć, ale przez wiele stuleci to przez koryto Nogatu toczyła się większość wód wiślanych. Od połowy XVI wieku obserwowano jednak stopniowe opadanie nogackiego nurtu, stąd decyzja o przekopaniu pod Białą Górą sztucznego kanału, realizacją niełatwej inwestycji uratowano żeglowność tego wiślanego ramienia. Nogat odgrywał bowiem kluczową rolę w gospodarce i komunikacji Żuław Wiślanych. Na tle podziału wiślanego nurtu toczył się też zażarty spór między władzami Gdańska i Elbląga.
Pod koniec XIX wieku (1888) żuławskie tereny zostały spustoszone katastrofalną powodzią, po oszacowaniu strat wreszcie podjęto decyzję o uregulowaniu końcowego odcinka Wisły. W latach 1912-1915 roku wybudowano kompleks śluz w Białej Górze, którym Nogat został ostatecznie odcięty od głównego nurtu, a dzięki wybudowaniu kilku stopni wodnych zyskano możliwość utrzymania stałego poziomu wody w jego korycie – tak ważnym dla ruchu jednostek rzecznych.
Długość opisywanego ramienia wynosi 62 kilometry, a na trasie jego przebiegu sporo zabytkowych obiektów hydrotechnicznych. Oprócz wspomnianego węzła w Białej Górze również śluzy w Szonowie, Rakowcu i Michałowie. Warto też zwrócić uwagę na nieczynne wrota przy wejściu na Kanał Jagielloński oraz pozostałości po wrotach sztormowych na Kanale Panieńskim. Nogat od strony zachodniej opływa też Zamek w Malborku – największą gotycką twierdzę na świecie, od dziesięcioleci jak magnes przyciągającą turystów z Polski, Europy i innych kontynentów.
Opisywana rzeka odgrywa niebanalną rolę w lokalnej turystyce wodnej. Jako ważna część tzw. Pętli Żuławskiej prowadzi na akwen Zalewu Wiślanego, Szkarpawę, a odejściem przez Kanał Jagielloński na wodny szlak Pojezierza Iławskiego.
Z nurtu Nogatu chętnie korzystają też kajakarze. Spływ od strony Białej Góry może trwać kilka dni i jest znośny nawet dla mało doświadczonych miłośników tej formy wodnej rekreacji. Warto jednak pamiętać, że Zalew Wiślany jest bardzo niebezpieczny dla kajaków i małych jednostek, pod koniec spływu lepiej więc odbić w spokojny nurt Szkarpawy.
Walory tej rzeki komplementują wędkarze. W rzece występują krąpie, płocie, leszcze, liny, okonie, karasie, szczupaki i sandacze.
Zatem w przebieg i otoczenie tego ramienia wiślanego wpisuje się całkiem sporo interesującej tematyki – przyrodniczej, historycznej i rekreacyjnej; opisywana rzeka ciekawie spina tereny regionu żuławskiego.
