InfoGdańsk

Tematyka tej wystawy dotyczy udziału żołnierzy polskiego pochodzenia w armii Stanów Zjednoczonych podczas II wojny światowej. Ziemie Ameryki Północnej przez wiele dekad uchodziły za “ziemię obiecaną”, miejsce lepszych możliwości i perspektyw. Stąd ożywiona emigracja ludności polskiej do tego odległego kraju i wielu obywateli USA o polskich korzeniach. Pamięć o ojczystej ziemi trwała przez wiele kolejnych dziesięcioleci, czego dowodem wielkie poparcie społeczności amerykańskiej dla idei odbudowy polskiej niepodległości w 1918 roku.

Wkład Amerykanów polskiego pochodzenia w wysiłek II wojny światowej

Warto wyjaśnić tytuł opisywanej wystawy. Wiosną 1944 roku Mieczysław Haiman rozesłał ankiety do 796 polskich parafii z obszaru Stanów Zjednoczonych. Ponad połowa ankietowanych ośrodków (538) nadesłała odpowiedzi, na ich podstawie oszacowano udział około miliona osób polskiego pochodzenia w szeregach armii USA podczas II wojny światowej.

Mieczysław Haiman był pierwszym badaczem dziejów Polonii amerykańskiej i wielkim propagatorem znaczenia wątków polskich w historii Stanów Zjednoczonych. Dzięki jego zaangażowaniu powstało Muzeum Polski w Chicago, placówka działa do dnia dzisiejszego.

Wystawa przypomina o udziale żołnierzy polskiego pochodzenia w armii Stanów Zjednoczonych, ten temat jest stosunkowo mało znany i zbadany. Niektórzy z nich nieprzeciętnie zapisali się w historii II wojny światowej czy też latach późniejszych.

Pilot polskiego pochodzenia Francis Stanley “Gabby” Gabreski zakończył II wojnę światową z trzecim miejscem na liście asów USA! Jeszcze jako nastolatek lepiej posługiwał się językiem polskim niż angielskim. Po nieudanych studiach medycznych zainteresował się lotnictwem, stąd kolejne szkolenia i służba m. in. w bazie na Hawajach. Po japońskim ataku na Pearl Harbor został wysłany do Europy, gdzie latał z polskim lotnikami z Dywizjonu 315. Jako pilot i potem dowódca 61 Dywizjonu uzyskał aż 28 zestrzeleń, po pechowym lądowaniu awaryjnym przez krótki czas przebywał w niemieckiej niewoli. Do końca zawodowej kariery pełnił ważne funkcje w amerykańskich siłach lotniczych.

Kolejną ciekawą postacią Edward Rowny, który brał udział w kolejnych operacjach II wojny światowej, potem w konfliktach w Korei i Wietnamie. Do historii przeszedł jako doradca ds. bezpieczeństwa w administracjach aż pięciu amerykańskich prezydentów. Edward Rowny nie zapomniał o swoich korzeniach i aktywnie uczestniczył w życiu polskich środowisk z amerykańskiej ziemi. Z wielkim zaangażowaniem propagował pamięć o Ignacym Paderewskim.

Podczas II wojny światowej w wojskach generała Pattona służył też Albin F. Irzyk, dwie dekady później już jako generał wybitnie dowodził w wojnie wietnamskiej, dzięki jego opanowaniu udało się obronić południową część kraju przed postępami niespodziewanej ofensywy Tet.

Wystawa porusza też sporo innych ważnych wątków drugowojennej tematyki w tym polonijnym wydaniu. Jednym z nich postać Leona Niemczyka, który pod koniec wojny służył w 444. batalionie przeciwlotniczym 97. Dywizji Piechoty 3. Armii dowodzonej przez gen. George’a Pattona, a potem stał się wybitnym aktorem teatralnym i filmowym.

Bloki tematyczne wystawy „Milion zza oceanu”

1. Ankieta Haimana;
2. W cieniu doktryny Monroe’a;
3. Echa wojny;
4. Mobilizacja;
5. Walka w powietrzu;
6. Na szlaku bojowym;
7. Okrucieństwo wojny;
8. Strach i dezercja;
9. Gdy nastał pokój
10. Po wojnie też jest życie

Na wystawie ciekawe opisy merytoryczne, fotografie i mundury. Szczególnym eksponatem Willys MB  – symbol amerykańskiego zaangażowania w wysiłek II wojny światowej.