Na Pomorzu Gdańskim zamków o średniowiecznym rodowodzie nie brakuje, turyści doskonale kojarzą ogromną fortecę z Malborka, ciekawie zachowany zamek z Bytowa czy też charakterystyczne gdanisko z kwidzyńskiego zespołu zamkowo-katedralnego.
Natomiast Zamek w Łapalicach – to historia z zupełnie innej kategorii, jej początek dopiero w latach 80-tych ubiegłego stulecia…
Zamek w Łapalicach – niedokończona budowla z duszą…
Budowa monumentalnego zamku była marzeniem pana Piotra Kazimierczaka, który jako gdański rzeźbiarz i producent stylowych mebli rozpoczął inwestycję w 1983 roku. Realna budowa nie była jednak zgodna z z formalnie przedstawionymi projektami i otrzymanymi zezwoleniami, które przewidywały budowę domu z pracownią o łącznej powierzchni 170 m².
W ciągu kilku lat wyrósł stan surowy wielkiej budowli o wyraźnie rezydencjonalnej stylistyce, na powierzchni 5 tys m² przewidziano 52 pomieszczenia z 365 oknami, wielką salą balową i basenem. Całość efektownie zaakcentowało 12 wież nawiązujących do ewangelicznych apostołów.
Rozmachu i fantazji panu Kazimierczakowi nie brakowało, a lokalni urzędnicy dopiero po 7 latach zorientowali się w niezgodności budowy z zatwierdzoną dokumentacją projektową.
W 1991 roku został wydany nakaz wstrzymania budowy, do tego doszły finansowe trudności inwestora i realizacja tego niezwykłego przedsięwzięcia utknęła w martwym punkcie.
Po wielu administracyjnych przepychankach i odwołaniach w 2013 roku został wydany zakaz dalszych prac budowlanych i od tego czasu temat jest zawieszony w decyzyjnej i wykonawczej próżni. Łapalicki zamek można więc uznać za jedną z największych polskich samowolek budowalnych, z czołowej klasyfikacji zepchniętą chyba dopiero przez budowę zamku w Stobnicy w Puszczy Noteckiej.
Zamek łapalicki wrósł za to w turystyczną mapę Pomorza Gdańskiego, niedokończona budowla od wielu lat przyciąga uwagę mieszkańców i odwiedzających region turystów. Co więcej, niekończony zamek jest w urzędowych materiałach przedstawiany jako atrakcja turystyczna, zatem wróciło doskonale znane „za, a nawet przeciw”, tym razem w takim oficjalnym, urzędniczym wydaniu.
Surowa bryła przyciąga więc miłośników wrażeń, a także… młode pary, które chętnie decydują się na sesje fotografii ślubnej z wykorzystaniem tej jakże nietypowej scenerii…
Na łapalicki zamek uwagę zwrócili też fani twórczości J.K. Rowling, którzy zaproponowali budowę fortecy na wzór powieściowego Hogwartu.
Popularność tego niedokończonego zamku ujawniła też mankamenty i cienie obecnej turystyki. Przejście dystansu kilkuset metrów to wyczyn nieosiągalny dla wielu współczesnych zwiedzających, stąd blokowanie przejazdu, rozjeżdżanie poboczy i dewastacje ogrodzeń przez samochody parkujące w bezpośrednim sąsiedztwie zamkowej bramy.
Wejście na teren zamku jest nielegalne, o czym informują ustawione przy bramie tablice. Łatwo też o wypadek, niebezpiecznych upadków ze sporej wysokości zostało już trochę zaliczonych.
Jaka przyszłość Zamku w Łapalicach?
W czerwcu 2020 roku Rada Miasta w Kartuzach podjęła uchwałę o przystąpieniu do opracowania planu zagospodarowania przestrzennego Łapalic z uwzględnieniem budowli zamkowej.
Zatem zielone światełko zostanie zapalone, podobno zgłosił się też inwestor zainteresowany dokończeniem budowy. Czy tak się stanie? Droga bardzo daleka, budowla została na przykład ustanowiona przedmiotem egzekucji komorniczej i usunięcie samych formalnych i administracyjnych barier będzie nie lada wyzwaniem.
Z pewnością jest to miejsce o wielkim potencjale turystycznym i rekreacyjnym, warto też jednak zastanowić się nad złożonością i wielonurtowością obecnej turystyki. Nie każda turystyczna aktywność jest warta szerszej uwagi i zaangażowania.
W pobliżu zamku urokliwe jezioro Rekowo – kapitalny punkt wypadowy do eksploracji kompleksu jezior, zwanego potocznie Kółkiem Raduńskim. Nieco dalej (11 km) Sanktuarium w Sianowie, kompleks edukacyjno-rozrywkowy w Stryszej Budzie i oczywiście Kartuzy z wiekową kolegiatą – jednym z najcenniejszych zabytków architektury sakralnej w Polsce.
