Opisywane działo samobieżne ISU-122S na dobre wrosło w przestrzeń miasta Malborka, pewnie stąd też zabiegi lokalnych władz o zachowanie tej pamiątki wojennej przeszłości. W związku z wprowadzeniem ustawy dekomunizacyjnej z publicznej przestrzeni miały zniknąć symbole i pomniki związane z totalitarną ideologią, dlatego nad przyszłością tego historycznego wozu bojowego zawisł spory znak zapytania…
ISU-122 w rocznicę wyzwolenia Malborka
Opisywane działo samobieżne ISU-122S zostało ustawione 17 marca 1965 roku, w dwudziestą rocznicę wyzwolenia, a raczej wyparcia wojsk niemieckich ze zniszczonego miasta.
W pomnikowy cokół wkomponowano dwie tablice wypisane w językach polskim i rosyjskim, napisy informowały:
„Bohaterom Armii Czerwonej w XX rocznicę wyzwolenia mieszkańcy miasta i powiatu malborskiego. Malbork 17 marca 1965 r.”
Według zachowanych relacji działo samobieżne na pomnikowy podest wprowadził st. chor. sztab. Dominik Piasecki, konieczna była poprawka, bo za pierwszym razem wóz został trochę krzywo „zaparkowany”.
Działa samobieżne tego typu były produkowane od końca 1943 roku. Armia Czerwona wyczekiwała przede wszystkim dostaw zabójczo skutecznych ISU-152, ponieważ kadłubów tych potężnych dział samobieżnych powstało więcej niż wynosiły moce produkcyjne, zaproponowano montaż armat 122 mm na niekompletnych nadwoziach.
Tak powstał ISU-122, bardzo udane działo samobieżne przydatne w walce z niemieckimi czołgami, umocnieniami i przy wsparciu piechoty. Ujawniły się też mankamenty, na przykład długa lufa ograniczała wykorzystanie ISU-122 w trudnym terenie.
Wóz bojowy z Malborka pochodzi ze zmodyfikowanej serii produkcyjnej, od wiosny 1944 roku z taśm produkcyjnych zjeżdżały ISU-122S wyposażone w ulepszoną armatę D-25S.
ISU-122S zostaje w Malborku
W związku z ustawą dekomunizacyjną przyszłość tego wozu bojowego stanęła pod sporym znakiem zapytania. Działem samobieżnym zainteresowały się za to muzea i związane z historią stowarzyszenia, nic dziwnego – w Polsce zobaczyć można tylko kilka zachowanych wozów bojowych tego typu, między innymi w Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu czy też w Muzeum Uzbrojenia w Poznaniu.
Tablica informacyjna przy ISU-122S w Malborku.
Urząd Miasta w Malborku podjął jednak starania o uratowanie tego zabytku militarnej techniki.
Usunięto więc źle kojarzoną gwiazdę o wiadomej kolorystyce, a treść zniekształcająca historię została zastąpiona bardziej neutralnym opisem.
Lokalizacja pojazdu też jest jak najbardziej do przyjęcia, z dala od miejskiego centrum, obok jednostki wojskowej przy Placu 3 Maja.
Na Pomorzu Gdańskim zachowało się niewiele pojazdów bojowych nawiązujących do historii II wojny światowej, między innymi unikatowy IS-2 w Lęborku oraz T-34/76 w Gdańsku. Ciekawy też T-34/85 z Wejherowa, szczegóły w osobnych wpisach.
