Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska dotychczasowy kościelny podział terytorialny nie pokrywał się z nowym porządkiem politycznym, stąd też zabiegi o utworzenie niezależnej diecezji gdańskiej.
3 stycznia 1926 roku – ksiądz Edward O’Rourke został biskupem diecezji gdańskiej
Kilkuletnie starania zakończyły się sukcesem i pod koniec 1925 roku powołanie diecezji było już przesądzone. Bulla papieża Piusa XI „Universa christifidelium cura” z 30 grudnia 1925 roku ustanawiała diecezję gdańską obejmującą części diecezji chełmińskiej i warmińskiej. 3 stycznia 1926 roku rozstrzygnęła się też kwestia obsady funkcji biskupa. Do tej zaszczytnej roli powołany został ks. Edward O’Rourke – osoba nietuzinkowa i wybitnie wykształcona.
Ksiądz Edward O’Rourke, jak zresztą nazwisko wskazuje, pochodził z rodziny o irlandzkich korzeniach. Jego przodkowie ze względu na prześladowania religijne wyemigrowali do Francji, a Kornel O’Rourke wstąpił w szeregi wojska carycy Katarzyny II – dzięki niemu narodziła się inflancka gałąź tego ciekawego rodu.
Edward O’Rourke urodził się w 1876 roku w Basinie na obszarze obecnej Białorusi. W latach 1898-1903 młody Edward studiował ekonomię i handel w Rydze, gdzie aktywnie udzielał się w działalności polskich bractw studenckich. Następnie studia prawnicze na uniwersytecie we Fryburgu i dopiero potem nauka teologii na uczelni w Innsbrucku. Droga do kapłaństwa nie była więc taka oczywista. Edward O’Rourke przyjął święcenia w 1907 roku, najpierw niższe w Wołkowysku i potem wyższe w Kownie.
W latach 1908-1911 ksiądz O’Rourke wykładał tajniki historii Kościoła i języków francuskiego i niemieckiego w seminarium duchownym w Petersburgu. Następnie przez kolejnych 6 lat kierował wielonarodowościową parafią w tej ówczesnej rosyjskiej stolicy. Ksiądz O’Rourke potrafił płynnie mówić w językach: polskim, łacińskim, angielskim, francuskim, łotewskim, niemieckim, włoskim, rosyjskim i białoruskim! W swojej osobie łączył wybitne wykształcenie, kulturę, skromność i życzliwość do zwykłych ludzi.
We wrześniu 1918 roku ks. Edward O’Rourke został mianowany biskupem diecezji ryskiej i wkrótce potem zainicjował szereg potrzebnych reform i inicjatyw. Doskonale też wyczuwał znaczenie narodowych aspiracji tej społeczności i wyczekiwanie na rodowitego Łotysza w roli biskupa, dlatego niedługo potem ustąpił z tej niewątpliwie prestiżowej funkcji. Od 1922 roku działał jako administrator apostolski w Wolnym Mieście Gdańsku, zatem na obszarze wyjątkowo trudnym, wymagającym umiejętności dyplomatycznych i ogromnych pokładów cierpliwości i rozwagi.
Lepszego biskupa wierni nowej diecezji nie mogli sobie wymarzyć. Oprócz godności biskupiej ksiądz O’Rourke otrzymał również prawo do przejęcia urzędu proboszcza parafii katedralnej, prowadzonej przy pomocy administratora.
Uroczysta intronizacja ks. Bpa. Edwarda O’Rourke odbyła się 1 czerwca 1926 roku w gdańskiej Oliwie.
Ksiądz biskup Edward O’Rourke czynił wiele starań na rzecz polskiej ludności katolickiej. Z jego inicjatywy odprawiano specjalne nabożeństwa dla polskojęzycznych dzieci, został też wydany polski śpiewnik kościelny.
Na obszarze Wolnego Miasta Gdańska z wielką przewagą ludności niemieckojęzycznej takie starania wcale nie musiały być oczywiste. A przecież doszedł jeszcze wymóg znajomości języka polskiego stawiany przed tutejszymi studentami teologii…
Ukoronowaniem propolskich działań biskupa było ustanowienie czterech parafii personalnych na obszarze Gdańska, z polskimi księżmi w roli proboszczów. Inicjatywa została zablokowana przez władze Freie Stadt Danzig i personalne parafie nigdy nie rozpoczęły działalności. Wkrótce potem ksiądz Edward O’Rourke zrezygnował z trudnej funkcji biskupiej -presja hitlerowskiej propagandy i fanatyczna nienawiść były niemożliwe do udźwignięcia.
Ks. biskup Edward O’Rourke zmarł w Rzymie w 1943 roku, niespełna trzydzieści lat później (17 grudnia 1972 roku) jego szczątki spoczęły w Krypcie Biskupów w Katedrze Oliwskiej.
