Muzeum Gdańska zaprasza na promocję książki „Słowo architekta. Opowieści o architekturze Polski Ludowej”, która odbędzie się 7 grudnia w Wielkiej Sali Wety w Ratuszu Głównego Miasta.
Spotkanie wpisuje się w cykl „Wokół odbudowy Gdańska” i będzie dotyczyć niejednoznacznego i niełatwego w ocenie rozdziału dziejów polskiej architektury.
Opowieści o architekturze Polski Ludowej
Warto przypomnieć – pod koniec II wojny światowej niemal całe gdańskie centrum legło w gruzach, a nawiązująca do przeszłości odbudowa wcale nie była taka pewna. Rozważano zabudowę Śródmieścia zestawem bezstylowych bloków, proponowano też zabezpieczenie ruin do formy skansenu – przestrogi przed powtórką szaleństwa wojny.
Ostatecznie wybrano wariant odbudowy z nawiązaniem do gdańskiej historii. O fenomenie odbudowy nadmotławskiego miasta ciekawie opowiada wystawa „Gdańsk piękniejszy niż kiedykolwiek”, którą zobaczyć można w Wieży Więziennej Zespołu Przedbramia ulicy Długiej.
Zobacz więcej – Wystawa „Gdańsk piękniejszy niż kiedykolwiek”
Natomiast książka autorstwa Błażeja Ciarkowskiego stanowi ciekawą próbę przedstawienia fenomenu architektury PRL, która rozwijała się w warunkach zdefiniowanych przez wojenne zniszczenia, narzuconą socrealistyczną ideologię, centralne planowanie i wreszcie idee społecznej roli architektury, przebijające się nieśmiało zza Żelaznej Kurtyny.
W książce znaleźć można kilkadziesiąt wywiadów przeprowadzonych z wybitnymi architektami, wiele anegdot i różnych punktów widzenia. Takie mozaikowe, wielowarstwowe ujęcie do tego tematu świetnie pasuje, bowiem architektura, zwłaszcza w powojennym wydaniu, wymyka się schematom, jednoznacznym osądom i ocenom.
Do tej pozycji książkowej sięgnąć więc mogą osoby zainteresowane architekturą oraz realiami minionej epoki.
Książka „Słowo architekta. Opowieści o architekturze Polski Ludowej” została wyróżniona nagrodą Stowarzyszenia Wydawców Szkół Wyższych Gaudeamus.
Trudna ocena architektury Polski Ludowej
Architektoniczne skojarzenia z czasami Polski Ludowej skutkują często uśmiechem politowania, przypominają o filmach Stanisława Barei i przesiąkniętych absurdem sytuacjach dnia codziennego.. Nie zawsze jednak takie reakcje są zasadne i słuszne. Ówczesna wypływająca z ideologii gigantomania rzeczywiście zrodziła architektoniczne dzieła, z którymi do dzisiaj nie wiadomo co zrobić. Przykładem doskonale kojarzony warszawski Pałac Kultury i Nauki. Z drugiej jednak strony – w tamtych czasach zrodziło się wiele nowatorskich i wybiegających w przyszłość rozwiązań, które i obecnie sprawdzają się zaskakująco dobrze.
Symbolem budownictwa Polski Ludowej stała się technologia „wielkiej płyty” z użyciem której wyrosły wielkie osiedla dla milionów mieszkańców. Budowane z prefabrykatów bloki udanie wpisały się w idee społecznego postępu, bo pomimo wielu usterek i niedoróbek zapewniały mieszkańcom dostęp do elektryczności, bieżącej wody i centralnego ogrzewania.
Zobacz też – Radar opadów śniegu czyli narzędzie do obserwacji gdzie pada śnieg
Do dzisiaj zaskakuje wysoki poziom urbanistycznego rozplanowania. Bloki wyrastały w sensownym oddaleniu od siebie, w optymalnym ustawieniu, w otoczeniu zielonych przestrzeni z placami zabaw, alejkami spacerowymi i dostępem do osiedlowej infrastruktury. Na to wszystko trzeba było zazwyczaj długo czekać, budowa infrastruktury pozostawała w tyle za przyrostem tkanki mieszkaniowej, ale to co w końcu powstało służy udanie do dzisiaj.
Architektura PRL na trójmiejskich wystawach
Zatem nie było tak źle. Obecnie wzrasta zainteresowanie budownictwem tamtego okresu i jego społecznym oddziaływaniem. Przykładem dwie wystawy dotyczące gdańskich osiedli i budynków z czasów Polski Ludowej. Do 21 stycznia 2024 roku w Gdańskiej Galerii Miejskiej przy ul. Powroźniczej obejrzeć można wystawę opowiadającą o fenomenie gdańskich falowców.
W zeszłym roku Muzeum Sopotu zaprezentowało ciekawą i wielowątkową wystawę dotyczącą Brodwina – otoczonej lasem, wyjątkowo malowniczej dzielnicy tej kurortowej miejscowości.
Zobacz więcej – Wystawa „Brodwino. Najpiękniejsza dzielnica Sopotu”
Architektura z czasów PRL zyskuje też w konfrontacji ze współczesnym poziomem deweloperskiej sztuki. Obecnie o całości decyduje przede wszystkim rentowność, a funkcjonalność i wygoda odgrywają znacząco mniejszą rolę. Porównując blokowiskową Zaspę do XXI-wiecznej blokowej zabudowy z Letnicy można dojść do wielu wątpliwości i znaków zapytania. W tak ujętej konfrontacji myśl architektoniczna i przede wszystkim urbanistyczna z lat 70-tych ubiegłego wieku prezentuje się znacznie lepiej niż przyzwoicie.
Spotkanie autorskie zapowiada się więc ciekawie, a lektura książki będzie wyprawą w przeszłość i nasunie sporo pytań dotyczących tak zwanego postępu i otaczającej nas rzeczywistości.
Promocja książki „Słowo architekta. Opowieści o architekturze Polski Ludowej”;
Spotkanie z autorem Błażejem Ciarkowskim;
Ratusz Głównego Miasta;
Długa 46, 80-831 Gdańsk;
7 grudnia, o godz. 17.00;
Wstęp wolny.
