InfoGdańsk

Kolejna wystawa z tczewskiej Fabryki Sztuk opowiada o dwóch zaprzyjaźnionych ze sobą humanistach, którzy wydatnie przyczynili się do zmiany postrzegania otaczającego nas świata. Przez pryzmat dokonań tych wybitnych postaci zostały przedstawione dzieje XVI-wiecznego Tczewa – miasta o wielce ciekawej historii oraz wielkim znaczeniu gospodarczym i komunikacyjnym.

Aleksander Sculteti – urodzony w Tczewie wybitny kartograf i uczony

Przywołana powyżej postać odegrała wybitną rolę w rozwoju nauk geograficznych i historycznych. Aleksander Sculteti urodził się w Tczewie, a w historii nauki zapisał się jako autor monumentalnego opracowania „Chronographia sive Annales omnium fere regum…” – pierwszej w dziejach nauki chronologii zdarzeń historycznych i zestawienia pocztów władców świata.

Ponadto był znakomitym kartografem, doktorem prawa i notariuszem publicznym w Kurii Rzymskiej. Opracował pierwszą mapę Inflant, a we współpracy z Mikołajem Kopernikiem zebrał i usystematyzował kartografię ziem pruskich. Prawdziwy człowiek renesansu, takich postaci w historii Pomorza Gdańskiego nie brakowało, inną wybitną osobowością był na przykład Jan Dantyszek – prekursor współcześnie pojmowanej dyplomacji i przy okazji zaciekły oponent opisywanego tczewianina.

Ze względu na reformacyjne sympatie Sculteti zwrócił na siebie uwagę inkwizycji, oskarżony o herezję trafił nawet do rzymskiego więzienia. Po uniewinnieniu był do końca życia bacznie obserwowany przez papieskich inkwizytorów.

„Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”

Oczywiście mowa o Mikołaju Koperniku, którego postać i dorobek też dały inspirację opisywanej wystawy. Światową sławę zyskał dzięki swoim astronomicznym pasjom i dociekaniom. W monumentanym opracowaniu „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich) szczegółowo i w naukowo przedstawił heliocentryczną wizję Wszechświata, czym zapoczątkował rewolucję w postrzeganiu otaczającej nas rzeczywistości. Astronomem był niejako „po godzinach”, w ramach prywatnych pasji i zainteresowań, nie zawsze też przychylnie postrzeganych przez najbliższe mu otoczenie.

Mikołaj Kopernik przez wiele lat udzielał się jako kanonik i kanclerz warmiński, zajmował się też matematyką, prawem, wojskowością, astrologią, był także lekarzem oraz tłumaczem. Swoimi zainteresowaniami objął nawet ledwie raczkującą ekonomię, sformułowane przez niego prawo o pieniądzu lepszym wypieranym przez gorszy jest ponadczasowe i do dzisiaj określane jako „prawo Kopernika-Greshama”.

Uczony kanonik dał się też poznać jako sprawny administrator olsztyński, podczas ostatniej wojny polsko-krzyżackiej przyczynił się do obrony Olsztyna przed wojskami Zakonu Krzyżackiego.

Mikołaj Kopernik został pochowany we Fromborku i dopiero niedawno (2008 r.) powiodły się próby identyfikacji jego szczątków.

Aleksander Sculteti i Mikołaj Kopernik zapraszają…

Na wystawie ciekawe przedstawienia tych niezwykłych postaci – między innymi prezentacja ich dokonań zarysowana na tle renesansowej epoki. Czas był rzeczywiście rewolucyjny, zasługą między innymi Kopernika była zmiana fundamentów wielu dziedzin naukowych i eksplozja ciekawości świata, na to nałożył się często wybuchowy splot konfesji katolickiej i protestanckiej.

XVI wiek przyniósł też schyłek anachronicznego Zakonu Krzyżackiego i niebywały rozkwit wielowątkowej Rzeczypospolitej.

Do tych wszystkich wątków w ciekawy i głęboko zapadający w pamięć sposób odwołuje się opisywana wystawa. Tczewska Fabryka Sztuk słynie z organizacji imprez i wystaw sensownie wykorzystujących najnowsze środki przekazu.

Na wystawie między innymi przedstawienie pracy burmistrza i rajców, omówienie działalności bractw religijnych czy też przedstawienie wpływu konfesji luterańskiej na nadwiślańskie miasto.

Ciekawe również omówienie organizacji i działalności warmińskiej kapituły katedralnej. Efektowna aranżacja nawiązuje do bitwy pod Lubiszewem, w której świetnie wyszkolone oddziały koronne dosłownie zmiażdzyły przeważające liczebnie wojska gdańskie.

Do tego projekcje 3D i przedstawienie głównych założeń układu geocentrycznego. Natomiast układ heliocentryczny obrazuje makieta z ruchomymi planetami.

Na potrzeby ciekawych projekcji filmowych narratorskich umiejętności użyczył Mirosław Baka – aktor gdańskiego Teatru Wybrzeże.

Wystawa powstała według koncepcji, scenariusza i realizacji Józefa Ziółkowskiego. Eksponaty pochodzą z wielu placówek i instytucji – między innymi Archiwum Państwowego w Gdańsku, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku czy też Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.