Zabytki

Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego

InfoGdansk
11 marca, 2016
Zdjęcie: Zabytkowe zakłady kolejowe

Obszar zakładów jest słabo zakotwiczony w świadomości mieszkańców miasta Gdańska, tymczasem to niezwykły kompleks fabryczny o wielkich walorach urbanistyczno-architektonicznych.

Dwie największe hale produkcyjne na Pomorzu Gdańskim

Zakłady powołano do życia w 1910 roku, jako „Eisenbahn-Hauptwerkstatt Danzig-Troyl”, zazwyczaj posługiwano się wygodniejszym skrótem EHW Danzig-Troyl. Na powierzchni 30 hektarów wzniesiono kilkanaście obiektów, w tym dwie największe wówczas hale na Pomorzu: napraw wagonów (wymiary 251 m x 103 m) oraz napraw lokomotyw o wymiarach 166 m x 102 m.

Na terenie zakładów prowadzono naprawy szeroko pojętego sprzętu i wyposażenia kolejowego. W okresie Wolnego Miasta Gdańska zakłady były dzierzawione przez spółkę The International Shipbuilding and Engineering Company Limited, międzynarodowy twór z kapitałem polskim, gdańskim, francuskim i brytyjskim.

Podczas II wojny światowej praca opisywanych zakładów wspierała militarne wysiłki III Rzeszy, tu budowano kadłuby niemieckich ścigaczy torpedowych, a samochody ciężarowe przerabiano na drezyny kolejowe.

Po wojnie przywrócono wcześniejszy profil działalności, na terenie obiektu zajmowano się naprawami taboru kolejowego, potrzeby w zniszczonym wojną kraju były ogromne. Tu na przykład wyremontowano składy wagonów z berlińskiego metra, przez długi czas były potem wykorzystywane jako pociągi trójmiejskiej Szybkiej Kolei Miejskiej. Od czasu do czasu rytynowe funkcjonowanie zakładów urozmaicały nietypowe zlecenia: montażu autobusów lub wykonania kilkudziesięciu pługów odśnieżnych na bazie silników odrzutowych samolotów MIG.

Niezwykły zabytek industrialnej architektury

Kilkukrotnie zmieniała się nazwa zakładów, tuż po wojnie używano określenia Warsztaty Główne Gdańsk-Trojan, potem Warsztaty Kolejowe PKP, w 1952 roku wprowadzono określenie Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. W okresie świetności pracowało tu ok. 3 tys. ludzi, obecnie podstawowa działalność prowadzona jest w jednej zaledwie hali, pozostałe obiekty dzierżawią liczne firmy o przeróżnym profilu funkcjonowania.

Kompleks dawnych zakładów kolejowych do dzisiaj tworzy zwartą urbanistycznie przestrzeń. To niezwykły industrialny fragment miasta, oby nie podzielił smutnego losu obiektów postoczniowych.